زلمای خلیل‌زاد، سفیر پیشین آمریکا در عراق، افغانستان و سازمان ملل، در کتابی با عنوان «فرستاده» در خصوص روابط پنهان مقامات تهران و واشنگتن پیش از حمله آمریکا به عراق و همچنین درباره آینده این کشور با یکدیگر مذاکراتی مخفی داشتند،این دیدارها در ژنو بین مقامات آمریکایی و محمدجواد ظریف، نماینده وقت جمهوری اسلامی در سازمان ملل و وزیر خارجه کنونی، انجام شد حتی پس از اشغال بغداد توسط آمریکا در آوریل 2003 نیز ادامه یافت.
وی در کتابش نوشته است: «ما خواهان تعهدی بودیم مبنی بر اینکه اگر یک هواپیمای آمریکایی به صورت اتفاقی وارد خاک ایران شد هدف نیروهای نظامی این کشور قرار نگیرد. محمدجواد ظریف موافقت کرد. ما همچنین امیدوار بودیم که ایران شیعیان عراق را تشویق کند تا نقش سازنده‌ای در استقرار دولت جدید این کشور ایفا کنند.» البته ظریف نیز ایده‌های خود را درباره چگونگی هدایت عراق پس از جنگ را داشت. وی از انتقال سریع قدرت به سیاستمداران در تبعید عراق حمایت می‌کرد، خواهان این بود که نهادهای امنیتی عراق از نو ساخته شوند، و همچنین خواستار پاکسازی گسترده اعضای حزب بعث عراق بود. وی همچنین با اشغال این کشور توسط آمریکا نیز مخالفت کرد. زمانی که مسأله تروریسم در ماه می 2003 روی میز قرار گرفت، ظریف از آمریکا خواست تا رهبران سازمان مجاهدین خلق را که توسط صدام حسین در عراق پناه گرفته بودند، در مقابل برخی از اعضاء و مقامات القاعده از جمله پسر بن‌لادن مبادله نمایند .
خلیل‌زاد می‌نویسد: متعاقب این گفتگوها دولت بوش این پیشنهاد را رد کرده و یک ماه پس از اینکه حمله تروریستی در ریاض را به اعضای القاعده در ایران نسبت داد، این کانال ارتباطی را بست. البته پس از اینکه در سال 2005 به عنوان سفیر آمریکا در عراق منصوب شدم تلاش‌هایم را برای باز کردن کانال ارتباطی با ایران ادامه دادم. مقامات عراقی که به تهران سفر می‌کردند به سفارت آمریکا اطلاع دادند ایران آماده گفتگو است و در سال 2006 نیز موقعیتی پیش آمد که طی آن ظاهراً سیاست‌های آمریکا و ایران با یکدیگر همپوشانی داشتند. به گفته خلیل‌زاد هر دو کشور به این نتیجه رسیده بودند که ابراهیم الجعفری، نخست‌وزیر وقت عراق، باید کنار گذاشته شود. خلیل‌زاد مدعی است قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس ، به صورت مخفیانه به بغداد رفت تا پیام لزوم کناره‌گیری جعفری را ابلاغ کند.
سفیر پیشین آمریکا در کتابش می‌نویسد: پس از این رویدادها «عبدالعظیم حکیم به ایران سفر کرده و به آیت‌الله خامنه‌ای پیشنهاد ادامه گفتگوها را داد. رهبر ایران این پیشنهاد را پذیرفت و ایرانی‌ها تیمی متشکل از اعضای وزارت خارجه و سازمان‌های اطلاعاتی را برای گفتگوهای بغداد آماده کردند. یک مقام ایرانی نیز به صورت علنی حضور کشورش در این مذاکرات را اعلام کرد.» خلیل‌زاد می‌گوید: «بنا به دلایلی که برای من نامشخص است، واشنگتن این دیدار را در دقیقه آخر لغو کرد، حکیم به من اطلاع داد که خامنه‌ای از این رویداد چنین نتیجه گرفت که به آمریکا نمی‌توان اعتماد کرد.»
Leave a Reply